Hình ảnh ông Công ông Táo cưỡi cá chép về trời vào ngày 23 tháng Chạp hàng năm đã trở thành biểu tượng quen thuộc trong văn hóa Việt Nam. Qua bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu vì sao cá chép lại được chọn làm phương tiện đưa ông Táo về trời.
Sự tích ông Công ông Táo
Theo truyền thuyết dân gian, ông Công ông Táo là ba vị thần: Thần Đất, Thần Nhà, và Thần Bếp. Câu chuyện bắt đầu với Thị Nhi và Trọng Cao – một cặp vợ chồng từng sống hạnh phúc. Do mâu thuẫn lớn, Thị Nhi rời bỏ Trọng Cao và sau đó tái hôn với Phạm Lang.
Trọng Cao, vì ân hận, đi khắp nơi tìm vợ cũ, cho đến khi gặp lại Thị Nhi vào ngày 23 tháng Chạp. Vì cảm thương, Thị Nhi đã giúp đỡ Trọng Cao, nhưng hành động này khiến Phạm Lang hiểu lầm. Cuối cùng, cả ba người cùng hy sinh trong lửa và được Ngọc Hoàng phong làm Táo Quân để cai quản việc bếp núc, đất đai và báo cáo tình hình nhân gian.
Vì sao ông Công ông Táo cưỡi cá chép?
Hình ảnh cá chép gắn liền với truyền thuyết “Cá chép vượt vũ môn hóa rồng.” Theo đó, cá chép đã vượt qua những đợt sóng lớn để hóa rồng, trở thành sinh vật linh thiêng. Người Việt chọn cá chép làm phương tiện chở Táo Quân về trời vì cá chép tượng trưng cho sự kiên trì, sức mạnh, và tài lộc.
Theo Giáo sư Kiều Thu Hoạch, trong tâm thức dân gian, cá chép được xem như một sinh vật có khả năng hóa rồng, bay lên trời. Giáo sư Trần Lâm Biền cũng cho rằng cá chép mang tính âm, đồng nhất với mặt trăng, nên được tin rằng có thể bay lên thiên đình.
Ngoài ra, cá chép còn đại diện cho sự an lành, sung túc và may mắn, phù hợp để trở thành phương tiện của ông Táo trong dịp lễ đặc biệt này.
Thời gian ông Công ông Táo cưỡi cá chép chầu trời
Vào ngày 23 tháng Chạp, các gia đình Việt Nam thường làm lễ tiễn ông Táo về trời. Lễ vật không thể thiếu trong ngày này chính là cá chép, thường được thả ở ao, hồ sạch trước giờ Ngọ (12h trưa) để kịp đưa Táo Quân về thiên đình báo cáo Ngọc Hoàng.
Phong tục thả cá chép
Thả cá chép vào ngày 23 tháng Chạp mang ý nghĩa “cá chép hóa rồng,” giúp ông Táo bay lên trời. Những con cá chép dùng để cúng thường phải khỏe mạnh, không trầy xước, thể hiện sự tôn kính. Việc thả cá cũng tượng trưng cho lòng từ bi và ước nguyện một năm mới an lành, tốt đẹp.
Lời kết
Hình ảnh ông Công ông Táo cưỡi cá chép không chỉ là một biểu tượng đẹp mà còn chứa đựng ý nghĩa sâu sắc trong văn hóa Việt Nam. Đây là dịp để mỗi gia đình thể hiện lòng thành kính, cầu mong một năm mới bình an, may mắn.